Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska, 76(6), xxx, 2011

 

Alloplastyka stawu kolanowego Vanguard Signature

– pierwsze doświadczenia

 

Radosław Stempin 1, Andrzej Kotela 2, Monika Ostrowska 3, Ireneusz Kotela 2,4

 

  1. Oddział Chirurgii Ortopedycznej, Klinika Promienista w Poznaniu
  2. Klinika Ortopedii i Traumatologii, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie
  3. Zakład Diagnostyki Radiologicznej, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie
  4. Instytut Fizjoterapii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

 

Streszczenie

15 maja 2010 roku wykonano pierwszą w Polsce planowaną komputerowo alloplastykę stawu kolanowego Vanguard Signature, a do dzisiaj w Klinice Ortopedii i Traumatologii Centralnego Szpitala MSWiA w Warszawie oraz w Oddziale Chirurgii Ortopedycznej Kliniki Promienistej w Poznaniu zoperowano łącznie 65 przypadków. Nowy system obejmuje programowanie parametrów technicznych operacji na podstawie diagnostycznej analizy koniczyny dolnej bazującej na badaniach RM lub TK. Dane zostają przeniesione na pozycjonery bloków resekcyjnych spełniających funkcję nawigacji. Minimalna resekcja kostna z odtworzeniem osi mechanicznej kończyny zapewnia prawidłowe funkcjonowanie stawu kolanowego i zmniejsza ryzyko obluzowania implantów. Dodatkowe korzyści to redukcja instrumentarium, mniejszy stopień traumatyzacji kości udowej i obniżenie średniej objętości transfuzji pooperacyjnej. Dla zastosowania technologii Signature wymagana jest od operatora zaawansowana znajomość metody konwencjonalnej i średniego stopnia umiejętności obsługi komputera. Dostęp do materiałów i programu oraz połączenie online z zespołem Signature w USA umożliwia chirurgowi modyfikowanie parametrów operacji i niezbędne konsultacje. Szybki wzrost liczby zarejestrowanych w systemie Signature chirurgów wskazuje na znaczne zainteresowanie tą technologią.

Słowa kluczowe: całkowita endoprotezoplastyka stawów kolanowych, planowane przedoperacyjne

 

 

Vanguard Signature TKR – first experiences

Summary

On 15th May 2010 in Poland first computer planned total knee arthroplasty Vanguard Signature was performed and until now, including Orthopedic Traumatology Department of Central Clinical Hospital Ministry of Interior and Administration in Warsaw and Orthopedic Surgery Department of Promienista Clinic in Poznan, 65 patients have been operated with this method. The new system includes programming technical parameters of operation on the basis of diagnostic analysis of lower extremity using CT or MRI scans. Data are transmitted on Signature Positioning Guides (SPG) which implements function of navigation during surgery. Minimal bone resection, implants sizing and placement with reconstruction of mechanical axis of the limb provides proper functioning of the knee joint and reduces the risk of implants loosening. Further benefits include: instrument reduction, lower degree of femur trauma and reduction of average postoperative blood transfusion volume. The operator using Signature technology is required to have advanced knowledge in the conventional method TKR and medium level computer skills. Access to the program and materials and online communication with the Signature team in the USA allows the surgeon to modify the parameters of the operation and the necessary expert feedback.

The rapid increase in the number of registered surgeons in Signature system shows a considerable interest in this technology.

Key words: total knee arthroplasty, preoperative planning

 

 

Wstęp

W systemie Vanguard Signature zastąpiono klasyczne przymiary wyznaczające lokalizacjê bloków resekcyjnych i rozmiary implantów wskaźnikami pozycyjnymi Signature (Signature Positioning Guides). Po raz pierwszy podobną technologię zastosowano przy wszczepianiu implantów zębowych w 1997 roku, a w chirurgii kręgosłupa w 1998 roku [1, 2]. SPG wytwarzane są na podstawie badañ RM lub TK przewidzianej do operacji kończyny. W trakcie procesu wytwarzania SPG kodowane są parametry techniczne alloplastyki stawu kolanowego określonego pacjenta. W ten sposób uzyskuje się dopasowanie i dokładność wynikającą z nawigacji, jednak bez wydłużenia czasu i zakresu operacji [1]. Chirurg za pomocą odpowiedniego oprogramowania może zmienić plan operacji przed jego zatwierdzeniem. Ostatecznie przymiary lokalizacyjne Signature zawierają dane poprawione i zatwierdzone przez operatora.

 

Materiał i metody

W okresie od 15 maja 2010 roku do 30 września 2011 roku w Klinice Ortopedii i Traumatologii Centralnego Szpitala MSWiA w Warszawie oraz w Oddziale Chirurgii Ortopedycznej Kliniki Promienistej w Poznaniu przeprowadzono łącznie 65 zabiegów totalnej alloplastyki stawu kolanowego w systemie Vanguard Signature. Na ogólną liczbę operacji przypadają 62 endoprotezoplastyki bezcementowe, 2 cementowe i 1 bezcementowo-cementowa. 23 procedury przeprowadzono na podstawie przedoperacyjnych badań RM, 42 na podstawie TK. Wszystkie operacje zostały przeprowadzone przez dwóch chirurgów w porównywalnej liczbie. Średni okres obserwacji wyniósł 8,4 miesiąca, nie odnotowano żadnych powikłań śródoperacyjnych, wczesnych ani późnych pooperacyjnych.

Połączenie sieciowe umożliwia bezpośrednią współpracę z zespołem inżynierów i informatyków w USA, a korespondencja e-mailowa dodatkową konsultację z nimi.

Skanowanie stawów biodrowego, kolanowego i skokowego odbywa się w pracowni zarejestrowanej w sieci Signature. Badanie wykonuje się według protokołu dostosowanego do urządzenia skanującego. W niektórych przypadkach istnieje konieczność reskanowania przewidzianej do operacji kończyny. Dzieje się tak, kiedy przesłane zdjęcia zostały wykonane niezgodnie z ustalonym protokołem lub nie spełniają norm jakościowych. W procesie tworzenia SPG uwzględnia się informacje o pacjencie takie jak płeć, wiek, rasa, wzrost i masa ciała. Zostają one wysłane łącznie z obrazami RM lub TK do ośrodka Signature. Na etapie transferu danych pacjenta można ustalić preferowane zakresy resekcji, wartości k¹towe, punkty odniesienia pomiaru rotacji oraz wybrać typ zabiegu: z zachowaniem lub bez zachowania wiązadła krzyżowego tylnego. Istotne jest zaprogramowanie właściwych głowic resekcyjnych, takich, jakie posłużą w trakcie operacji. Na podstawie przekazanych danych zespół Signature opracowuje specyficzny plan operacji, który przesyła ponownie do chirurga. Przy pomocy zintegrowanego programu planującego chirurg może sprawdzić i zmodyfikować parametry operacji, dobrać odpowiedni rodzaj implantu, aby następnie odesłać zatwierdzony przez siebie plan do ośrodka Signature w USA. Wtedy następuje produkcja SPG, które zostaną użyte w czasie operacji.

 

Technika operacyjna

Dostęp operacyjny, usunięcie błon maziowych, łękotek, wiązadła krzyżowego przedniego i zmian wytwórczych oraz ekspozycja elementów kostnych stawu jest jak w metodzie konwencjonalnej [1].

Po nałożeniu i dopasowaniu piszczelowego wskaźnika lokalizacyjnego wprowadza się piny w otwory na powierzchni przedniej, a następnie nawierca się poprzez otwory proksymalne SPG plateau piszczeli. Głowica resekcyjna zostaje nałożona na piny w części przedniej poprzez otwory pośrednie. W ten sposób wyznaczony zostaje zakres resekcji, kąt tyłopochylenia, kąt szpotawości/koślawości piszczeli. Następnie dopasowuje się SPG do powierzchni uda. Na piny wprowadzone poprzez otwory przednie wskaźnika, po jego usunięciu, nakłada się dystalny blok resekcyjny – zdefiniowany zostaje zakres resekcji, koślawość/szpotawość oraz zgięcie implantu udowego [3]. Otwory po pinach dystalnych wyznaczają pozycję bloku resekcyjnego, ustalona zostaje wielkooka implantu udowego, jego rotacja i umiejscowienie w stosunku do osi mechanicznej. Na powierzchni piszczelowej umieszcza się piny w otworach proxymalnych i nakłada się na nie przymiar rozmiarowy implantu piszczelowego wraz z prowadnicą impaktora. Wyznaczona zostaje rotacja i pozycja implantu piszczelowego w stosunku do osi mechanicznej. Dalsza część operacji przebiega analogicznie jak w metodzie konwencjonalnej.

 

Omówienie

Signature to indywidualne, pozycyjne przymiary nawigacyjne wspó³pracuj¹ce z systemem Vanguard. Dla ich wytworzenia niezbędne jest przeprowadzenie badañ RM lub TK stawów: biodrowego, kolanowego i skokowego planowanej do operacji kończyny. Wyznaczają one techniczne parametry operacji: zakresy resekcji kostnych i unikalną ¹ pozycję implantów określoną poprzez dokładną rotacjê, zgięcie, koślawość, kąt tyłopochylenia oraz przesuniêcie przednio-tylne i przyśrodkowo-boczne implantów w stosunku do wielopłaszczyznowej osi mechanicznej wyznaczonej bez rozwiercania kanału szpikowego. Operacja jest krótsza, ryzyko powikłań mniejsze, a wyniki czynnościowe lepsze niż w metodzie konwencjonalnej [1].

W metodzie konwencjonalnej dla planowania i oceny zabiegu  mechaniczną wyznacza się wyłącznie w płaszczyźnie czołowej, na podstawie zdjęcia RTG w projekcji przednio-tylnej. Śródoperacyjnie określa się oś mechaniczną uda w odniesieniu do dalszej części kanału szpikowego, zaś oś mechaniczną piszczeli poprzez rzutowanie przyrządu przymiarowego na podudzie w płaszczyźnie czołowej. Możliwe jest wiêc nadmierne przesuniêcie implantu piszczelowego ku przodowi lub ku ty³owi, co po Alloplastyka stawu kolanowego Vanguard Signature – pierwsze doświadczenia spowoduje jego nieprawidłowe obciążanie i może stać się poważną przyczyną jego obluzowania.

Technologia Signature ustala precyzyjnie pozycjê implantu w stosunku do przestrzennej osi mechanicznej kończyny, zarówno uda, jaki i piszczeli [4].

Użycie udowego SPG eliminuje ryzyko przemieszczenia przyśrodkowo-bocznego komponentu udowego, w wyniku, którego dochodzić może do nieprawidłowego napięcia wiązadeł pobocznych.

Kolejną zaletą systemu Signature jest wyznaczenie rotacji komponentu udowego w odniesieniu do osi transepikondylarnej, podczas gdy w metodzie konwencjonalnej płaszczyzną odniesienia jest powierzchnia resekowanej kośi piszczelowej. Kąty zgięcia implantu udowego i tyłopochylenia implantu piszczelowego są wyznaczone dokładniej [4]. System Signature optymalizuje poziomy resekcji kostnych [5], a rozmiary implantów są znane przed operacją. Redukuje także w znacznym stopniu ilość instrumentarium.

Dokładność tej metody pozwala oczekiwać dobrych wyników odległych, dłuższego okresu przeżycia endoprotezy.

System Vanguard Signature jest szeroko stosowany w USA i staje się coraz bardziej popularny w Europie. Dobra znajomość tradycyjnej alloplastyki stawu kolanowego

jest jednak niezbędnym warunkiem przeprowadzenia tego typu operacji.

 

Piśmiennictwo

[1] Lombardi A.V., Berend K.R., Adams J.B.: Patient-specificapproach in total knee arthroplasty. Orthopedics, 2008; 31(9): 927-928.

[2] Radermacher K., Portheine F., Anton M., Zimolong A., Kaspers G., Rau G., Staudte H.W.: Computer assisted orthopaedic surgery with image based individual templates. Clin. Orthop. Relat. Res.,1998; (354): 28-38.

[3] Hungerford D.H.: Measured resection: a valuable tool in TKA. Orthopedics, 2008; 31(9): 941-942.

[4] Hirofumi H., Whiteside L., Steiger J., Dyer P., Naito M.: Bone landmarks are more reliable than tensioned gaps in TKA component alignment. Clin. Orthop. Relat. Res., 2007; 462: 137-142.

[5] Hodge W.A., Smith S., Harman M., Mitchell K., Banks S.: Intraoperative assessment of bone cuts to guide surgical technique during total knee arthroplasty. J. Bone Joint Surg. Am., 2007; 89(supl. 3): 137-143.